Overzicht & inzicht

17/02/2025

2024 werd getekend door verkiezingen en nieuwe regeringen, en dat zowel op het lokale, het Vlaamse, het Federale als het Europese niveau. oKo speelde haar belangenbehartigende rol ten volle: voor en achter de schermen gingen we het gesprek aan met politici en legden we onze voorstellen op tafel.

Als werkgeversfederatie volgden we ook dit jaar opnieuw de dossiers met impact op onze kunstensector op de voet op. Zo namen we ons mandaat op binnen de Kunstwerkcommissie die bevoegd is voor het toekennen van het vernieuwde kunstwerkattest. Vanzelfsprekend zetten we ons ook binnen het sociaal overleg steeds in voor een duurzaam werkbaar kader voor organisaties binnen PC 304.

Onze belangrijkste drijfveer zijn zoals steeds onze leden. De 240 kunstenorganisaties, een netwerk zo breed als de kunstensector zelf, stonden opnieuw centraal in al onze acties. Het is dankzij hun engagement, hun solidariteit en hun input dat we onze koers kunnen uitzetten en de beste aanpak voor elk dossier vinden.

Ook intern stond oKo niet stil, het team evolueerde en zette stappen naar een nieuw hoofdstuk van de organisatie. Met nieuwe gezichten en frisse inzichten. Zo versterken we verder onze fundamenten om ook in 2025 het verschil te maken. Maar eerst blikken we graag samen even terug op 2024.

Onze stem in een verkiezingsjaar

Verkiezingsjaren zijn voor een belangenbehartigende organisatie als oKo steeds dat tikje extra spannend. In 2024 leggen we ons Memorandum Kunsten op tafel bij tal van beleidsmakers en gaan we met hen in gesprek over onze voorstellen.

Reeds op onze Algemene Vergadering in Z33 leggen we samen met de leden de eerste hand aan de beleidsaanbevelingen die uiteindelijk uitgroeien tot het Memorandum, een overzicht van analyses en aanbevelingen vertrekkende vanuit de sector zelf. We zien dan ook met genoegen hoe, dankzij ons harde werk, onze aanbevelingen hun weg vinden in partijprogramma’s, in voorbereidende nota’s en uiteindelijk zelfs in regeerakkoorden.

Op 14 mei 2024 leggen de partijen nog een laatste keer al hun cultuurkaarten op tafel in het debat ‘De toekomst van het Vlaamse cultuurbeleid’ in de Gentse Minardschouwburg, een samenwerking tussen VIERNULVIER, Cultuurraad Gent, GKO en oKo.

Verkiezingsdag 9 juni komt en gaat: er wordt gestemd voor federale, regionale en Europese kandidaten. Eind september raken NV-A, Vooruit en CD&V het eens en vormen ze samen de Vlaamse regering. Het oKo-team duikt onmiddellijk in het 205 pagina’s tellende regeerakkoord en pluist alle passages uit die mogelijk impact hebben op de sector. We gaan er onmiddellijk over in gesprek met minister en kabinet.

We krijgen ook een nieuwe minister van Cultuur toegewezen. Na vijf jaar minister-president Jan Jambon (NV-A) is het nu de beurt aan Caroline Gennez (Vooruit). We sturen haar onmiddellijk een uitnodiging voor onze Algemene Vergadering in Bozar. In een gesprek met de oKo-leden luistert ze naar onze uitdagingen en doet ze haar toekomstperspectief uit de doeken.

Ondertussen verliezen we ook het federale niveau niet uit het oog. We volgen de onderhandelingen van nabij op en drukken onze belangrijkste standpunten door.

Samen voor een sterke, soms tegendraadse sector

Minister Gennez heeft in haar betoog ook aandacht voor de artistieke autonomie van de sector. Die staat in 2024 meer dan eens onder druk. Begin januari arresteert de Mechelse politie artieste Hind Eljadid nadat ze bij de start van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie pro-Palestijnse boodschappen verkondigde. Daar blijft het niet bij: locaties ter beschikking stellen aan activistische groeperingen of positieve discriminatie toepassen in een doelgroepenbeleid? De overheid raadt af en grijpt in. oKo schrijft het standpunt: ‘Mag kunst nog tegendraads zijn?’. Hierin roepen we op om de ontrading en inmenging te stoppen en in plaats te vertrouwen op de competenties van onze sector. Ook in 2025 blijven we hier waakzaam over.

Dit vertrouwen is ook één van de vijf aanbevelingen uit ons brede Ruimte voor Cultuur memorandum, dat we schreven met cult!, De Federatie, OCE en VVBAD. Om onze gemeenschappelijke kansen en uitdagingen in de toekomst nog meer samen aan te pakken, treffen de vijf belangenbehartigende organisaties elkaar op 8 november 2024 in Mechelen. Een gemeenschappelijk verhaal schrijven dat overtuigt, om zo meer draagvlak te creëren, is het belangrijkste doel. We gaan op basis van het memorandum de belangenbehartigende gesprekken met beleidsmakers aan.

Op alle fronten

Ons belangenbehartigend werk houdt daar niet op. De inwerkingtreding van specifieke verplichtingen in de wet ter verbetering van de binnenluchtkwaliteit wordt uitgesteld, een dossier dat oKo de laatste jaren nauw opvolgde. Daarnaast verdedigen we in maart onze verbetervoorstellen als één van de uitgenodigde sprekers tijdens een hoorzitting over het gewijzigde Kunstendecreet bij de Commissie Cultuur in het Vlaams Parlement, gingen we in november met departement CJM in gesprek over planlast, de beoordelingsprocedure en het percentage eigen inkomsten, overleggen we met Kunstenpunt meermaals i.v.m. de Landschapstekening 2025 en leveren we input voor de beheersovereenkomsten van zowel het VAF als de VRT. Ook de patrimoniumtaks is een dossier dat we niet uit het oog verliezen in 2024.

Als werkgeversfederatie zet oKo mee de lijnen uit voor een sterke kunstensector. Voor PC 304, het paritair comité dat Podiumkunsten en Muziek omvat, zetelen we in het Sociaal Overleg met de vakbonden en BSV (Belgische Schouwspel Vereniging). Maar ook op veel andere domeinen dragen we ons steentje bij aan een nog duurzamer werkveld.

Een hernieuwd Kunstwerkattest

Al vele jaren volgt oKo het dossier over de hervorming van het Kunstenaarsstatuut nauwgezet op. We gaven de afgelopen jaren regelmatig input voor en feedback op de nieuwe voorstellen. Sinds januari 2024 is het Kunstwerkattest, het nieuwe sociaal statuut waardoor kunstenaars gebruik kunnen maken van verschillende voordeelregels, een feit.

De vernieuwde Kunstwerkcommissie vervangt de vroegere ‘commissie kunstenaars’ en beslist wie recht heeft op een kunstwerkattest. Die is voor de helft samengesteld uit vertegenwoordigers van de kunstensector. De andere helft bestaat uit vertegenwoordigers van de vakorganisaties en de werkgevers, de administraties en de gemeenschappen. Ook oKo is vertegenwoordigd in die commissie.

2024 is het eerste jaar waarin er via het platform ‘Working in the Arts’ een kunstwerkattest kan worden aangevraagd. Hoewel er nog bedenkingen te maken zijn bij de huidige implementatie van het statuut, zijn we als sector tevreden dat er op die manier een kader bestaat waarbinnen onze kunstenaars zich kunnen focussen op hun praktijk.

Alles op tafel in het sociaal overleg

De in 2022 goedgekeurde Arbeidsdeal bevat onder andere verplichtingen op vlak van het individueel opleidingsrecht voor werknemers. Sinds 2024 bedraagt dit voor een voltijdse medewerker in totaal 5 dagen per jaar. Binnen PC 304 is hierover geen CAO afgesloten. Organisaties moeten, volgens geldende voorwaarden, wel een individuele opleidingsrekening en een opleidingsplan opmaken.

Daarnaast treedt vanaf 2024 het Federal Learning Account (FLA) in werking. Dit is een digitale applicatie die een gegevensbank vormt met alle gegevens die relevant zijn voor het inventariseren en beheren van het individuele opleidingsrecht. oKo vindt dat het systeem te veel planlast met zich meebrengt. De overheid lijkt te volgen: de deadline wordt meermaals uitgesteld en eind 2024 is de invoer van het FLA alles behalve een zekerheid.

Andere belangrijke thema’s die in het sociaal overleg aan bod komen dit jaar zijn onder andere de uitbreiding van het systeem flexi-jobs en de uitwerking van het VIA 3 akkoord. Hierin gaat bijzondere aandacht naar flexwerkers, die dit jaar een uitzonderlijke premie uitbetaald krijgen. Er wordt ook onderhandeld over een mogelijke hospitalisatieverzekering.

Werken aan welzijn

In 2024 zetten we opnieuw belangrijke stappen in de aanpak tegen grensoverschrijdend gedrag. In samenwerking met Engagement Arts en het Sociaal Fonds Podiumkunsten dragen we bij aan een vernieuwd actieplan.

Ook dringen we bij toenmalig minister Frank Vandenbroucke aan om de belastende impact van de Europese coördinatieregels rond sociale zekerheid op werkgevers en artiesten mee op de Europese agenda te zetten.

Overleg Kunstenorganisaties is in de eerste plaats een ledenvereniging. In 2024 bestaan we uit 240 organisaties die zich toeleggen op de creatie, productie, spreiding en ondersteuning van kunst of die bijdragen tot de participatie eraan. Ze variëren van grote presentatiehuizen tot kleinschalige gezelschappen en zijn actief binnen diverse disciplines en werkvormen: audiovisuele kunsten, beeldende kunsten, kunsteducatie, muziek, podiumkunsten en sociaal-artistiek werk.

De leden overleggen twee tot drie keer per jaar in werkgroepen om kennis en ervaringen uit te wisselen. Deze elf werkgroepen zijn vertegenwoordigd in het oKo-bestuur.

Dit jaar treden 4 organisaties toe tot het netwerk. Het gaat om AMUZ, Irene Wool, BRYGGEN en Brugge Plus.

Bekijk alle leden van het oKo-netwerk

In het oKo-bestuur zijn de leden via de elf werkgroepen vertegenwoordigd. Zij nemen in naam van het volledige oKo-netwerk de beslissingen in verband met de interne werking van oKo en de positie die we innemen in beleidsdossiers.

Dit jaar komt het bestuur, onder het voorzitterschap van Steven Vandervelden, negen keer bij elkaar in het Brusselse Muntpunt. Er vindt ook één bijzondere bestuursbijeenkomst plaats in Kunstencentrum nona (Mechelen). Hierin houden de leden de tien speerpunten tegen het licht, stellen ze prioriteiten voor de volgende helft van de subsidieperiode en wordt de directiewissel bekrachtigd.

Twee keer per jaar worden de afgevaardigden van alle leden uitgenodigd op de Algemene Vergadering. De AV van 18 juni 2024 is meteen een bijzondere: de dag start in theater ‘t Eilandje (Opera Ballet Vlaanderen) met het formele gedeelte van de vergadering. Vervolgens wandelen de oKo-leden via de Antwerpse dokken richting artistiek huis Het Bos. Hier neemt Tomas Baum de leden mee in zijn interactieve lezing 'Omgaan met polarisatie: woordenwerk in het midden'.

Ook de AV in het najaar is er een die we niet snel zullen vergeten. Maar liefst 188 oKo-leden zakken af naar het Brusselse 'Paleis voor Schone Kunsten' Bozar, wat van deze algemene vergadering de meest bezochte editie in de oKo-geschiedenis maakt.

Daar zit het bezoek van kersvers minister van Cultuur Caroline Gennez ongetwijfeld voor iets tussen. In een gesprek met Anne-Marie Croes, Leen Laconte doet de minister haar toekomstvisie voor een duurzaam artistiek ecosysteem uit de doeken. De leden kunnen haar vanuit hun eigen praktijk vragen stellen over haar beleidsplannen.

Als oKo-team proberen we een goed overzicht te behouden over de vragen die onze leden bezighouden. Vervolgens gaan we op zoek naar antwoorden en delen we informatie via nieuwsartikels.

Over thema’s die voor veel organisaties van toepassing zijn, of die specifieke aandacht vergen van een bepaalde groep leden, organiseren we regelmatig een (digitale) infosessie of digitale bijeenkomst.

In 2024 vinden onder andere infosessies plaats over de principes van Juist is Juist, Kunstwerkers vergoeden, Grensoverschrijdend gedrag, het FLA en Auteursrechten. Daarnaast zijn er interactieve bijeenkomsten over De cijferbijlage van het werkingsverslag, de Ontwikkeling van een Belgische Podium Cadeaukaart en Reflecties over het Vlaams Regeerakkoord. We geven een zo compleet mogelijk overzicht van de kunstensector in een populaire ‘ABC-sessie'. Ook brengt Tomas Baum (Kazerne Dossin) een praktische opvolgsessie van zijn gesmaakte lezing ‘Omgaan met Polarisatie’ op de Algemene Vergadering.

Nog in 2024: Sociaal Fonds Podiumkunsten en oKo slaan de handen in elkaar en organiseren een gezamenlijke bijeenkomst voor de collegagroepen HR en Zakelijke Profielen. Die vindt plaats in Cinema Nova, Brussel.

De dag staat in het teken van (alternatieve) organisatiestructuren. Hoe werk je onderling samen? Hoe organiseer je je interne communicatie? Hoe worden beslissingen genomen? Hoe structureer je de samenwerking tussen losse en vaste medewerkers? Hoe zorg je dat kennis en informatie niet verdwijnt in de dagdagelijkse drukte? Interessante plenaire sprekers en boeiende tafelgesprekken bieden heel wat stof tot nadenken.

Wanneer oKo-leden met een vraag zitten, kunnen ze rekenen op het oKo-team om naar het meest correcte antwoord te zoeken. Dat doen we op verschillende manieren: we bouwen aan onze kennisbank en updaten Juist is Juist, organiseren infosessies en gaan in gesprek met leden tijdens werkgroepen en vergaderingen.

Maar soms is de exacte informatie niet voor handen. In dat geval kunnen leden zich steeds richten tot de oKo-medewerkers met hun ‘servicevragen’. Meer dan de helft van deze servicevragen gaat dit jaar over het Kunstendecreet, vooral het eerste werkingsverslag en de cijferbijlage zorgen soms voor onduidelijkheid. Andere servicevragen hebben vaak te maken met auteursrechten, verloning en uitzonderlijke situaties met betrekking tot tewerkstelling.

In 2024 is de Whatsappgroep Zakelijke Profielen ook ingeburgerd als dé manier om kennis te delen met collega’s uit het werkveld. Het oKo-team is ook actief in deze groep en vult waar nodig aan met een nuance of de laatste correcte informatie. Door die evolutie in ledenondersteuning is het absolute aantal klassieke servicevragen gedaald, naar 211.

Het werk van het oKo-team bestaat voor een groot stuk uit onderzoek en overleg. Als netwerkorganisatie is het natuurlijk belangrijk om alle informatie die we verzamelen tot bij onze leden te krijgen.

Ook in 2024 is de ledennieuwsbrief hét communicatiekanaal om onze leden op de hoogte te houden over beleidsbeslissingen, nieuwe wetgeving, onze eigen evenementen en relevante initiatieven van onze partnerorganisaties. Maar liefst 44 sturen we er dit jaar.

In veel gevallen kunnen de leden de volledige artikels uit de nieuwsbrief vinden op de website, samen met aanvullende informatie van de kennisbank en alle praktische info over infosessies en werkgroepen.

Het oKo-team start dit jaar het traject op om een nieuwe website te laten ontwikkelen. Die moet het voor de oKo-leden makkelijker en overzichtelijker maken om informatie te vinden, deel te nemen aan evenementen en alles uit hun lidmaatschap te halen. oKo gaat op zoek naar een geschikte partner om dit uit te werken.

oKo doet op veel verschillende manieren aan belangenbehartiging en praktijkondersteuning voor de leden. Een daarvan is door onze aanwezigheid in verschillende commissies, vergaderingen en overlegorganen, die voor de kunstensector van groot belang zijn.

Zo is oKo onder meer vertegenwoordigd in: de Kunstwerkcommissie, Paritair Comité 304, Pearle*, Scwitch, het Sociaal Fonds Podiumkunsten, Sociare, de Sectorraad Kunsten en Erfgoed (SARC), UNIZO, het VRT Cultuuroverleg en het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). Deze mandaten worden ingevuld door leden van het oKo-team, het bestuur, of oKo-leden.

Pearle* blijft een zeer belangrijke partner van oKo op vlak van Europese wetgeving. In samenwerking met hen leggen we onze dossiers op de Europese onderhandelingstafels. Voornamelijk beleid omtrent internationale mobiliteit en samenwerking komen hier aan bod. Collega Kristel Vancorenland is secretaris van Pearle* en neemt deel aan ‘the social dialogue’, het Europese sociaal overleg.

Het Sociaal Fonds voor de Podiumkunsten is een fonds voor bestaanszekerheid van de professionele podiumkunsten – en muzieksector (pc304) dat wordt beheerd door de sociale partners (vakbonden en werkgevers). Het wordt aangestuurd door een beheerscomité, waar oKo in zetelt. Zij voeren o.a. de VIA-akkoorden en de sectorconvenanten uit.

We zetten onze samenwerking verder met de collega-belangenhartigers uit de cultuursector, De Federatie, cult!, OCE en VVBAD. Vorig jaar publiceerden we samen het memorandum Ruimte voor Cultuur. Dit jaar leren we elkaar nog beter kennen door een gezamenlijk overleg in Het Predikheren, Mechelen. We wisselen er van gedachten over de mogelijke impact van het Vlaams regeerakkoord, analyseren in hoeverre de Vlaamse regering tegemoet komt aan onze gemeenschappelijke beleidsaanbevelingen en zoeken naar kansen en uitdagingen voor meer samenwerking in de toekomst.

Met vakbonden ACV, ACOD en ACLVB en de Belgische Schouwspelvereniging (ABSV) werken we intensief mee aan de sociale dialoog voor onze sector.

We overleggen ook op regelmatige basis met departement CJM, Kunstenpunt, Cultuurloket, de lokale kunstenoverleggen (AKO, BKO, GKO), VI.BE, Artiestencoalitie, Cemper, Circuscentrum, Mediarte, Museumoverleg, NICC, OP/TIL, State of the Arts (SOTA),...

Ontdek al onze partnerorganisaties

Het oKo-team maakt in 2024 ook een aantal interne verschuivingen door. Onze gewaardeerde collega Niek Verlinden beslist dat het tijd is voor een nieuwe uitdaging. Zij schrijft een nieuw hoofdstuk van haar carrière bij het Gents Kunstenoverleg (GKO).

Vanaf de zomer kan het team dan weer rekenen op een nieuwe kracht: Barbara Falter neemt samen met Kristel Vancorenland deel aan het sociaal overleg en volgt de dossiers omtrent werkgeverschap op.

Onder meer door impuls van die veranderingen, neemt het oKo-team zijn interne puzzel van medewerkers, kwaliteiten en doelstellingen opnieuw onder de loep. Na een uitgebreid intern traject liggen de puzzelstukken op zijn plaats voor een nieuwe fase in het oKo-verhaal.

Anne-Marie Croes neemt vanaf 2025 officieel de directeursfunctie over van Leen Laconte, nadat zij reeds enkele jaren actief was als medewerker beleidszaken. Leen Laconte heeft oKo uitgebouwd tot de performante organisatie die ze nu is. Door een uitgekiende strategische positionering en stevige vernetwerking won zowel de belangenbehartiging als de ledenondersteuning aanzienlijk aan impact.

Leen Laconte blijft ook in de toekomst haar expertise en kennis inzetten bij oKo, onder andere in haar rol als woordvoerder. Na negen jaar directeurschap zal ze zich meer toeleggen op het politieke belangenbehartigende werk binnen de organisatie, terwijl ze de directeursrol overdraagt aan Anne-Marie Croes.

Ontdek het huidige oKo-team

Afbeeldingen: