Internationalisering na corona - de case van Ictus

06/07/2021

Corona riep de internationale aanwezigheid van Vlaamse kunstenaars en kunstenorganisaties abrupt een halt toe. De gevolgen zijn niet mals. OKo vroeg vijf verschillende organisaties hoe de decimering van hun internationale werking hun artistieke plannen, hun spreidingsmodel en hun inkomstenmodel impacteerde. Tegelijk polsten we naar hun ambities op internationaal vlak en de ondersteuning die ze nodig hebben om die waar te maken. Dit is de case van Ictus.

Ictus in het kort

Ensemble voor hedendaagse muziek
Gemiddeld 75 concerten per jaar, waarvan ongeveer 2/3de in het buitenland
In 2020 zouden er 93 concerten plaatsgevonden hebben. Daarvan werden er ...
- 64 afgelast of uitgesteld
- zouden er 36 in België plaatsvinden en 57 in het buitenland.
Werkt uitsluitend met freelancers. Voor 2020 betekent dit in totaal 760 ‘gemiste’ cachets (1 cachet = 1 concertfee voor 1 muzikant)
Iets meer dan de helft van de inkomsten komen uit eigen middelen
Zonder internationale inkomsten kan Ictus niet in België spelen

"Dat we zo veel in het buitenland spelen, is ook financiële noodzaak"

Gerd Van Looy, algemeen directeur: "Het gros van onze projecten vindt in het buitenland plaats. Nieuwe creaties worden meestal gefinancierd door buitenlandse partners en er zit meestal marge op de uitkoopsommen. Dit maakt dat Ictus haar producties in Vlaanderen kan tonen aan een haalbare prijs. In 2020 hadden we iets meer Belgische concerten dan normaal - waarvan de meeste verloren zijn. Corona maakte ons duidelijk dat er effectief verschillen zijn in hoe verschillende types zalen en organisatoren omgaan met compensatievergoedingen. Waar grote concertorganisatoren in het algemeen zeer weigerachtig staan tegenover schadevergoedingen, merken we bij kleinere organisatoren of organisatoren die zich meer engageren in de brede podiumkunsten een veel grotere betrokkenheid en bereidheid om een compensatievergoeding te betalen. Dat is natuurlijk een algemene vaststelling; elke situatie is verschillend. De pandemie versterkt bovendien de vaststelling dat er in Vlaanderen wel middelen zijn, maar dat die in de muzieksector nog weinig ingezet worden voor creatie. Het belangrijkste deel van de omzet van Ictus (zowel in binnen- als buitenland wordt dan ook nog steeds gerealiseerd middels projecten in de velden van de podiumkunsten (dans, theater, beeldende kunsten).

Omdat we uitsluitend werken met freelance muzikanten zijn we zelfs met kleine bezettingen duurder dan een symfonisch orkest dat alle muzikanten op de payroll heeft. Bovendien zijn onze producties technisch complexer en vraagt ons repertoire meer repetities. Dat versterkt bovenstaande, fragiele economische situatie. Dat we zo veel in het buitenland spelen en dat onze creaties daar in première gaan, is dan ook niet louter een artistieke keuze. Het is ook een financiële noodzaak. Dankzij de marge die we daardoor opbouwen, kunnen we onze spreiding binnen Vlaanderen financieren. Een zwakte voor onze positie op de internationale markt is ook het ontbreken van steun voor (duurdere) reizen. Ictus krijgt geregeld ook overzeese uitnodigingen - maar kan daar niet concurreren met de ‘export’-programma’s van vele landen, zoals de Alliance Française, het Goethe-Institut en gelijkaardige programma's in Nederland, Denemarken en Oostenrijk). Het maakt dat Ictus wel naam en faam heeft in Europa maar dat niet kan vertalen in aanwezigheid op de Amerikaanse of Aziatische markt.

Het internationaal of nationaal netwerk van podia voor muziek creatie is erg klein vergeleken met bijvoorbeeld de dans. Ictus produceert heel diverse en soms ook eenmalige projecten - op vraag van programmatoren of curatoren - en eerder korte tournees. Dat is tijdens corona een voordeel gebleken. Omdat we in één keer heen en weer gaan, kunnen we concerten relatief geïsoleerd organiseren. Ook als je één datum moet annuleren, hoef je geen hele tournee af te blazen. De schade werd op die manier een beetje gefractioneerd. In 2020 investeerden we in een drietal creaties, maar wegens corona verliep de voorbereidingstijd van deze creaties anders dan gepland. Deze creaties vonden effectief plaats, zij het op een later moment, een andere speelplek, in een aangepaste vorm en/of virtueel. Het is nog niet zeker of we deze creaties zoals anders verkocht krijgen. De buitenlandse organisatoren zijn op dit moment nog niet klaar voor een heropstart.

Voor de toekomst moeten we kunnen blijven terugvallen op onze werkingsmiddelen. Met onze subsidies financieren we onze productie- en operationele kosten, maar ook en vooral onze artistieke expertise. Die heeft zich verder kunnen ontwikkelen en door de hechte groep van freelancers met alle mogelijke middelen te blijven ondersteunen tijdens deze crisis is Ictus’ model en belangrijkste assets intact gebleven. Of dat volstaat in de nu al fragiele markt zal de toekomst moeten uitwijzen."

Lees ook de analyse over internationalisering na corona met zes beleidsaanbevelingen.
Lees ook de andere cases:
- Ontroerend Goed: "Ons jarenlang zorgvuldig opgebouwde werk dreigt af te brokkelen"
- Hiros: "Internationaal werken blijft noodzakelijk: om inhoudelijke én financiële redenen"
- Campo: "We hebben het internationale luik van onze werking nodig om financieel rond te komen"
- Rosas: "Onze bejubelde inkomstenverhouding blijkt nu onze grote zwakte te zijn"