Wijzigingen kunstendecreet goedgekeurd

Op 20 juni keurden meerderheid en oppositie in het Vlaamse parlement de voorgestelde wijzigingen aan het kunstendecreet goed. OKo heeft lang en  intensief gewerkt op het dossier en kon op meerdere punten doorwegen. Verschillende oKo-voorstellen zijn effectief meegenomen. De vijftien wijzigingen leveren meer helderheid en minder planlast op en herstellen het vertrouwen in de artistieke beoordeling. Maar niet alle evaluatiepunten zijn ten volle behandeld. OKo blijft het traject volgen.

We vatten de belangrijkste veranderingen samen en verwijzen ook naar de standpunten die we eerder publiceerden.

Wat verandert er?

1. Meer kwantitatief onderbouwde landschapstekening en visienota
   Tijdens de vorige ronde was de landschapstekening onvoldoende kwantitatief onderbouwd en bevatte de visienota te weinig richtinggevende politieke principes. Met deze wijziging is de rolverdeling bij de opmaak van de landschapstekening veel duidelijker: een goede zaak. Op vraag van oKo blijft de landschapstekening beperkt tot een beschrijving van de situatie AS-IS, en komt de TO-BE aan bod in de visienota. Nog positief: de visienota zal, op ons verzoek, een element bevatten over de relatie met het lokale kunstenbeleid. Wel stellen we ons vragen bij het nogal vage criterium 'mate waarin de visienota wordt uitgevoerd'. Dat blijven we opvolgen.
2. Anders dossiergebonden adviseren: geen autonoom zakelijk advies meer, maar één omvattend advies met relatieve score op basis van het gevraagde bedrag
   OKo is blij dat de onduidelijke verhouding tussen zakelijk en artistiek advies afgeschaft is en dat de eindverantwoordelijkheid voor het preadvies helder wordt toegewezen aan de beoordelingscommissie. En we zijn opgelucht dat de vijfentwintig categorieën tot het verleden behoren. OKo wil bewaakt zien dat het concreet richtbedrag geformuleerd wordt op basis van grondige kennis van de effectieve plannen van de organisatie.
3. Anders dossieroverschrijdend adviseren
   Het voorstel van beslissing is afgestemd op budget én visienota en is helder toegewezen aan de administratie. De administratie zal vanaf deze ronde ook de afstemming doen. OKo is blij met de heldere toewijzing van de taak, maar wil er wel op toezien dat de administratie haar voorstellen met voldoende kennis van en zorg voor het landschap opmaakt.
4. Kennisverhoging van de commissieleden: gedeeltelijk vaste commissies
   De vaste commissies worden voor een derde vast: een belangrijke verworvenheid om de continuïteit in de samenstelling ervan te garanderen. Met deze wijziging zijn we tevreden, al zou het niet schaden om een nog groter deel van de commissies vast aan te stellen.
5. Invoering van een hoorzitting bij werkingssubsidies
   Ons jarenlange pleidooi is dus niet in dovemansoren gevallen.
6. Schrapping van de verhaalprocedure, behoud van de repliekmogelijkheid
   Tijdens de vorige ronde werd wie repliek indiende en wie verhaal indiende niet gelijk behandeld. We zijn blij dat die ongelijkheid verleden tijd is. De repliekprocedure werd flink vereenvoudigd en de feitelijke onjuistheden waarop ze betrekking heeft werd ruim omschreven. Ook dat is een goede zaak. OKo is wel geen voorstander van de schrapping van de verhaalprocedure. Wie nu wil melden dat er formele regels zijn overschreden, moet meteen naar de raad van state. Dat is voor alle partijen een zware procedure.
7. Schrapping van de jaarlijkse actieplannen, vervanging door een eenmalig geactualiseerd beleidsplan
   Deze wijziging gaat al in vanaf 2018, en daar zijn we erg blij mee. Wel pleiten we voor voldoende tijd om het geactualiseerde beleidsplan in te dienen na de nieuwe beslissingsdatum van 1 oktober.
8. Kleine wisselende commissies voor kleine subsidies
   Een goede zaak. Al moet de kwaliteit van de beoordeling wel gemonitord worden.
9. Kleine subsidies in één keer uitbetalen
   Een terechte wijziging.
10. Geen zakelijk-beheersmatig verslag meer voor projectsubsidies onder de 15.000 euro
    Ook daar zijn we tevreden over.
11. Mandaatfuncties voor artistieke en zakelijke eindverantwoordelijken van  kunstinstellingen
    De geest van deze wijziging begrijpen we, al zien we in de praktijk problemen om dat waar te maken, onder andere voor de zakelijke leiders. Daarom zijn we blij dat de mogelijkheid werd voorzien om maatwerk toe te passen in de beheersovereenkomst en om een onderscheid te maken tussen de artistieke en de zakelijke leider.
12. Beslissingsdatum werkingssubsidies verschuiven naar 1 oktober, indieningsdatum 1 december
    Deze wijziging komt er omdat onze beleidsmakers de kalenders van verschillende administraties beter op elkaar willen afstemmen. Ook zou het hen de mogelijkheid geven om meer geld voor cultuur los te weken tijdens de begrotingsonderhandelingen in september. We kijken uit naar de effecten van die mogelijkheid, maar stellen wel vast dat de impact vrij beperkt zal zijn. De grote lijnen worden sowieso uitgezet bij het begin van de legislatuurperiode. En natuurlijk is deze regel voor de werking van organisaties ronduit negatief. OKo heeft dat meermaals aangegeven in de aanloop naar dit wijzigingsvoorstel. De oppositie heeft onze kritiek herhaald tijdens de stemming in het parlement op 20 juni. OKo zal dit punt ook blijven aankaarten. We bedongen alvast dat samen met het preadvies een indicatieve waarde gecommuniceerd zal worden zodat je indien nodig vroeger in het proces bewarende maatregelen kan nemen. En we gaan voorstellen voorleggen die de negatieve gevolgen van deze regel kunnen opvangen, bijvoorbeeld via de reservenorm.
13. Aankoopcommissie: zes maanden voor de visienota, aanstelling voor vijf jaar
    Een goede zaak, op voorwaarde dat er voldoende en transparant aangestelde competentie aanwezig is in die commissies.
14. Vereenvoudiging van het zakelijk criterium
    Tijdens de vorige ronde ging er overmatig veel aandacht naar het zakelijk aspect, alleen al door de volgorde van de vragen. We zijn dus erg blij met deze wijziging, ook omdat de 25 categorieën zijn afgeschaft.
15. Presentatieplekken: geen opdracht maar een initiatief
    Een terechte wijziging, want door het gebruik van de term 'opdracht' traden de vereisten voor overheidsopdrachten in werking. Dat is nu niet meer het geval.

Wat deed oKo?

Al na de beslissingen van de vorige structurele ronde in 2016 deed oKo met alle leden een evaluatie van de procedure. Op basis van die evaluatie publiceerden we in de loop van 2017 twee standpunten: eentje over beoordelingsprocedure voor werkingssubsidies en eentje over de beoordelingsprocedure voor projecten. We legden beide standpunten op een hoorzitting in oktober vorig jaar voor aan de commissie cultuur, waar ook SARC en Kunstenpunt hun standpunt kwamen toelichten. Alle partijen binnen de commissie cultuur zijn vervolgens gaan samenzitten om het wijzigingsvoorstel te schrijven. De eerste versie daarvan werd op 22 december voorgesteld en kon toen al op draagvlak rekenen bij oppositie en meerderheid. De sector werd dus bijzonder laat bij het proces betrokken.

OKo heeft zijn opmerkingen bij de wijzigingen geformuleerd tijdens een ontmoeting met de commissie cultuur op 29 maart en tijdens een officiële hoorzitting op 24 mei. Daar verdedigde overigens ook de SARC zijn standpunt, dat grotendeels in lijn lag met dat van oKo. Daarnaast hadden we bijna maandelijks overleg met kabinet en administratie over onze evaluatie en de wijzigingen en gingen we persoonlijk in gesprek met alle parlementsleden uit de commissie cultuur.

Hoe gaat het nu verder?

De stemming van 20 juni is geen eindpunt. De uitvoeringsbesluiten en het draaiboek moeten nog aangepast worden. OKo zal ook dat proces nauwgezet opvolgen zodat die zo positief mogelijk geformuleerd zijn. En intussen blijven we onder andere verder pleiten voor:

• kennisopbouw in en kwaliteit van de commissies, met een grotere pool van beoordelaars en regelmatig voorzittersoverleg,
• een goede methodologie voor de hearing,
• een specifieke in- en uitstroommogelijkheid en vrijwaring van de projectsubsidies,
• monitoring van de beoordeling voor kleine subsidiedossiers,
• een concreet richtbedrag in plaats van een indicatieve waardering,
• de (her)invoering van de verhaalprocedure,
• de herijking van KIOSK met het artistieke verhaal in het hart van de aanvraag,
• een tijdige betaling van de voorschotten (ook nu het actieplan is afgeschaft),
• een lichte procedure voor beleidsmatige veranderingen,
• voldoende tijd om het geactualiseerde beleidsplan in te dienen na 1 oktober.

Verder blijven we werk maken van een goede implementatie van de participatiestudie van KdG en zitten we samen met Kunstenpunt voor een kwaliteitsvolle landschapstekening. En we roepen al onze leden op om je kandidaat te stellen als beoordelaar kunstendecreet. Zo verhogen we samen de kwaliteit in de beoordelingscommissies. Je kan nog kandideren tot 30 juni 2018 via de website van CJM.

Lees hier het volledige ontwerp.

Beeld: Platform 0090 - Les Soeurs - Erki De Vries en Freija Van Esbroeck (c) Bart Grietens