Time's up voor grensoverschrijdend gedrag in de kunsten

Met veel interesse en grote zorg namen we kennis van de resultaten van de bevraging naar genderrelaties en grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en mediasector.  Wij kijken naar de verdere duiding van de resultaten door de onderzoekers. Hoewel er geen vergelijkend onderzoeksmateriaal bestaat uit andere sectoren, bevestigen ze wat Engagement eerder al heeft aangekaart voor de danssector. Dat sterkt ons om verder werk te maken van de actieplannen die we als kunstensector ook voor deze bevraging al lanceerden.

Grensoverschrijdend seksueel gedrag valt niet te tolereren in de sector, net zo min als discriminatie of pestgedrag. Inzetten op het voorkomen van dit gedrag is daarbij een belangrijke focus. Een sector waarbij het lichaam in veel gevallen ook het instrument is, moet daar zorgzaam mee omgaan. Het feit dat er in de sector veel gewerkt wordt in tijdelijke verbanden, meestal nog eens met verschillende nationaliteiten en waarbij er wereldwijd getourd kan worden, is een extra uitdaging. Desondanks kan er veel gebeuren om grensoverschrijdend gedrag tegen te gaan en aan te pakken

De sociale partners (oKo, ACOD Cultuur, LBC-NVK/ACV en ACLVB) hebben samen met het Sociaal Fonds Podiumkunsten in november 2017 een actieplan opgemaakt. De sector is verheugd dat de acties die de minister wil ondernemen, daarop aansluiten. Tegelijk is de sector blij dat de minister ook de acties van de sector zelf verder wenst te ondersteunen.

In ons actieplan zijn heel wat initiatieven opgenomen die inspelen op de preventie van grensoverschrijdend gedrag. Het duidelijker maken van de bestaande procedures aan werkgevers en medewerkers was en blijft daarin een belangrijk aandachtspunt.

We sommen hier alvast enkele belangrijke initiatieven op die de afgelopen maanden al zijn uitgevoerd.

• Een onderzoek van Ilse Ghekiere naar seksisme in de danssector mondde uit in een belangrijk peer-to-peernetwerk in de kunstensector: Engagement
• In februari hebben het Sociaal Fonds Podiumkunsten en oKo een brede communicatie gedaan naar medewerkers en organisaties om hen te informeren de procedures en wettelijke mogelijkheden om grensoverschrijdend gedrag te melden en te behandelen.
• In april volgde een opleiding tot vertrouwenspersoon, gevolgd door 13 personen uit de sector. Gezien het succes is een nieuwe editie in 2019 al gepland. In mei startte bovendien een Engelstalige opleiding tot vertrouwenspersoon op initiatief van enkele dansorganisaties.
• In mei organiseerden we een goed bijgewoonde sectordag rond het thema met binnen- en buitenlandse sprekers.

We willen nu eerst en vooral een integriteitscode opstellen. Voor de nabije toekomst denken we ook aan opleidingen rond verbindend communiceren, assertiviteit en ethisch leiderschap. Het bespreekbaar maken van intieme scènes in een artistiek creatieproces is een volgende aandachtspunt, dat we samen met het hoger kunstonderwijs en Kunstenpunt willen ontwikkelen.

Het thema leeft duidelijk in de sector en organisaties willen het aanpakken. Een belangrijke pion in de aanpak is volgens ons de vertrouwenspersoon, een persoon die aangeduid wordt binnen een organisatie om klachten met betrekking tot alle psycho-sociale risico’s informeel aan te pakken. In veel gevallen biedt die informele procedure namelijk de oplossing. Formele procedures binnen een organisatie kunnen enkel door preventieadviseurs behandeld worden.

Meestal hebben vooral grotere organisaties een vertrouwenspersoon, maar voor onze sector bevelen we ook kleinere organisaties aan om er één (of meerdere) aan te duiden, die ook als aanspreekpersoon kan dienen voor alle tijdelijke medewerkers waarmee ze werken. Zij kunnen een veilige omgeving creëren waar slachtoffers hun verhaal kunnen doen en waarbij ze zelf de regie van de volgende stappen in handen blijven hebben. Wij zetten sterk in op de opleiding van deze personen en de ondersteuning ervan in intervisiegroepen. Op die manier ontstaat een netwerk in de sector dat, met respect voor de discretie van alle slachtoffers, signalen kan doorgeven aan sociale partners en beleid, waardoor ook aan de oorzaken gewerkt kan worden. Het peer-to-peernetwerk Engagement is daar een goed voorbeeld van.

Omdat heel wat medewerkers in de sector met tijdelijke contracten aan de slag zijn en daarvoor vaak uit de boot vallen bij de voorziene procedures (en misschien ook teveel drempels ervaren om dit bij hun potentieel toekomstige opdrachtgever aan te kaarten), wil de sector, samen met het beleid, de doorstart van het aanspreekpunt 1712 en de oprichting van een ombudsdienst vormgeven, waarbij zeker niet enkel gemeld moet kunnen worden, maar waarbij ook acties naar de vermoedelijke aangeklaagde genomen kunnen worden, voor zover het slachtoffer dit zou wensen. Zoals ook zou gebeuren bij alle andere werknemers. Er zijn nog heel wat hangende vragen bij het opzetten van zo’n werking, dus we roepen op om dit samen met de sector verder uit te werken.

We betreuren alle gevallen van grensoverschrijdend seksueel gedrag. We roepen slachtoffers bij deze nog eens op om niet met hun verhaal te blijven zitten en de vertrouwenspersonen of de preventieadviseur psychosociale risico’s van de organisatie waar de feiten zich hebben voorgedaan, aan te spreken. Daarnaast kan je voorlopig terecht bij de vakbonden, bij Engagement of bij 1712.  Hier vind je het volledige overzicht.

Namens SFP, oKo, LBC-NVK/ACV, ACOD Cultuur, ACLVB en Engagement.

Beeld: Damaged Goods - Celestial Sorrow (c) Laura Van Severen