Op 3 september 2020 besliste minister van Cultuur Jan Jambon over de tweede ronde projectsubsidies en beurzen. Die aanvragen werden op 15 mei ingediend, nadat lang onzeker bleef of deze tweede ronde wel kon plaatsvinden. Na hevig protest over de besparingen op de projectsubsidies besliste de minister om een tweede ronde te organiseren met iets meer dan 4 miljoen euro. Daarmee klokt het totale bedrag dat in 2020 werd vrijgemaakt voor projectsubsidies en beurzen af op 8.421.027,21 euro.

Hoe werd beslist? 

In deze tweede ronde werden 721 aanvragen ingediend, waarvan er 224 effectief werden toegekend. Dat is een ‘slaagpercentage’ van 31%, wat in het verlengde ligt van de vorige ronde. Hierbij moet wel worden vermeld dat het niet om een ‘volwaardige’ ronde ging. Er waren geen meerjarige projecten en beurzen mogelijk, en de initiatieven moesten starten in de periode september-december 2020.

De minister wilde in deze ronde nadrukkelijk bijkomende aandacht besteden aan de precaire positie van individuele kunstenaars. Dat deed hij door 30% van het beschikbare bedrag aan beurzen te besteden. Hij volgde daarbij de adviezen van de commissies. Alle beurzen met de beoordeling ‘zeer goed’ werden gehonoreerd. Ook alle projecten met de beoordeling 'zeer goed' tot en met rang 5 werden gehonoreerd. Daarbij bepaalt de rang mee het subsidiebedrag. Projecten met rang 1-2 krijgen het geadviseerde bedrag toegekend, projecten met rang 3-4 95% van het bedrag en projecten met rang 5 90% van het bedrag.

Wat vindt oKo?

Dat de minister bijkomende aandacht heeft voor de precaire positie van kunstenaars is een goede zaak. Dat het budget in deze tweede ronde hoger lag dan in de eerste, op een moment dat de nood aan ondersteuning bijzonder groot is, juichen we eveneens toe. Toch gaat hij met deze beslissing niet ver genoeg. Binnen de projecten, die hij veel minder honoreert, zit immers een groter aandeel tewerkstelling - broodnodig om onze sector te doen draaien. Die laat hij nu schieten. Financiële stabiliteit voor artistiek kwaliteitsvolle projecten is bovendien de beste remedie om uit de coronacrisis te geraken. 

Daarnaast stellen we vast dat een ‘zeer goede’ score weer maar eens geen garantie op subsidie betekent - een oud zeer. Dat is frustrerend voor de aanvragers, en we stellen ons daar vragen bij. Als een aanvraag terecht komt bij een commissie waar per toeval veel ‘zeer goede’ aanvragen tussen zitten, dan heeft die minder kans om gesubsidieerd te worden. Slechts de top 5 van wie ‘zeer goed’ krijgt wordt immers gehonoreerd. Dat voelt wrang. Bovendien past de minister de kaasschaaf toe door aan projecten met een bepaalde rang een bepaald percentage toe te kennen. In die methode kunnen we ons niet vinden.

Hoe verliep de beoordeling?

Zowel beurzen als projectsubsidies werden beoordeeld door ad hoc-commissies samengesteld uit drie leden van de pool van beoordelaars en een secretaris. Er werden geen voorzitters bij deze ronde betrokken. 

Wat vindt oKo?

Dat systeem heeft volgens ons te weinig kritische massa. Intersubjectiviteit, meerstemmigheid en dialoog zijn een belangrijke voorwaarde voor een kwalitatieve beoordeling.  We pleiten voor een volwaardig commissiesysteem, met voldoende kritische massa en voorzitters die hun rol mogen opnemen. Er is nood aan een kwalitatieve en betrouwbare beoordeling via een helder en transparant draaiboek, dat beschikbaar is nog voor de indiendatum en dat langer dan één ronde meegaat.

En wat nu? 

Op 15 september 2020 vindt de volgende ronde plaats, waarvoor middelen uit het budget voor 2021 vrijgemaakt moeten worden. Maar over dat budget is nog geen duidelijkheid. Navraag bij kabinet leert ons dat deze ronde wel degelijk plaatsvindt. Het originele budget dat voor 2020 was voorzien (4 miljoen euro), zal ook in 2021 beschikbaar zijn. Maar hoe het met de tweede ronde zit is onduidelijk. Er is overigens voor het volledige budget voor kunstenbeleid in 2021 nog geen duidelijkheid. 

Wat vindt oKo?

OKo pleit voor een verhoging van het budget en zekerheid over de tweede ronde. Daarnaast pleiten we in het geval van een decreetsverandering voor de herinvoering van een derde ronde. Ten slotte vragen we dat een volwaardige beoordeling wordt hersteld.

Beeld: tg STAN en Kloppend Hert - Move (on) © Kurt Van der Elst