Vanaf 2019 heeft iedereen die in de podiumkunsten- en muzieksector werkt recht op een eindejaarspremie. Bovendien komen er middelen vrij voor het terugdringen van de onbetaalde werktijd van freelancers. Met die verwezenlijkingen willen de sociale partners in de sector de precaire omstandigheden van veel kunstenaars en kunstwerkers aanpakken.
Iedereen in de sector heeft dus vanaf nu recht op een eindejaarspremie: zowel wie met een kort contract (minder dan vier maanden) als een lang contract (vier maanden of meer) aan de slag is. Dat kwamen overleg Kunstenorganisaties (oKo) en de vakbonden ACOD Cultuur, LBC-NVK/ACV en ACLVB overeen. De modaliteiten zijn vastgelegd in de vernieuwde cao Eindejaarspremie en in een afsprakenkader dat tussen de sociale partners werd opgesteld.
Investering vanuit VIA én de werkgevers
De middelen komen grotendeels uit het tweede VIA-akkoord, dat de sociale partners in 2018 onderhandelden met de overheid en waarmee ze in totaal zo’n 4 miljoen euro vrijmaakten voor de sector. Die worden besteed aan initiatieven om de arbeidsomstandigheden en de koopkracht in de sector te verbeteren, bijvoorbeeld via de eindejaarspremie.
Het systeem gaat als volgt in zijn werk: het systeem van ecocheques dat in voege was voor korte contracten wordt afgeschaft en in de plaats krijgt iedereen een eindejaarspremie. Voor de korte contracten (van minder dan vier maanden) zorgt het Sociaal Fonds Podiumkunsten voor de betaling van de premie. Die bedraagt in 2019 682,58 euro voor een voltijds equivalent, prorata te berekenen, en met als referteperiode het voorbije seizoen. De betaling via het Sociaal Fonds garandeert een vlotte afwikkeling en een betaling op het eind van het jaar.
Voor de lange contracten (vier maanden of meer) betaalt de werkgever op het eind van het jaar de premie en hanteert hiervoor als referteperiode het lopende jaar. Het bedrag van de eindejaarspremie wordt in 2019 voor elke voltijds tewerkgestelde werknemer verhoogd met 148,99 euro bruto zodat de premie minimaal 600 euro bruto bedraagt (in 2018 was dat 451,01 euro). Wanneer het bedrag van een volledige dertiende maand door de verhoging wordt overschreden of als de werkgever al een volledige dertiende maand betaalt, mag hij de eindejaarspremie beperken tot het bedrag van de dertiende maand. De werkgever krijgt daarvoor 90% van de kost van de minimale premie, inclusief sociale lasten, terugbetaald door het Sociaal Fonds Podiumkunsten uit de VIA-middelen voor koopkracht. Het bedrag dat de werkgever zal ontvangen is (afgerond) 700 euro per voltijds tewerkgestelde werknemer, desgevallend prorata te berekenen. Dat betekent dat hij 10% zelf investeert.
Pilootproject voor freelancers
Dankzij de investering van 10% door de werkgevers zijn er nog in 2019 extra middelen die integraal ingezet worden voor een betere ondersteuning van freelancers. Twee derde van dat budget gaat naar een hogere premie voor korte contracten, het resterende deel wordt vrijgemaakt voor een pilootproject dat freelancers moet stimuleren om opleidingen te volgen bij het Sociaal Fonds Podiumkunsten. Dankzij de middelen kunnen ze niet alleen betaald deelnemen aan die opleidingen, maar ook aan sectorale overlegmomenten waardoor ze er beter hun stem kunnen laten horen. Het is de bedoeling om dit project verder te zetten in 2020, wanneer het budget nog eens aanzienlijk stijgt.
De sociale partners zetten dus zo in op een betere ondersteuning van freelancers, die vaak in een precaire situatie zitten, maar wel een groot deel van de sector uitmaken. Uit de arbeidsmarktmonitor van het Sociaal Fonds Podiumkunsten blijkt immers dat 9 op de 10 jonge artiesten werkt met tijdelijke contracten. Bij oudere artiesten zijn dat er nog altijd 1 op de 2. Ook in het verleden namen we samen met de vakbonden al enkele maatregelen om deze precaire groep te ondersteunen. Zo verhoogden we minimumlonen voor contracten van minder dan 4 maanden met 5,5% en regelden we een aanvullend pensioen dat zo gunstig mogelijk uitvalt voor de opbouw van sociale rechten. De hogere eindejaarspremies en maatregelen voor freelancers komen daar nu bovenop.
Opinie De Standaard
OKo, het Sociaal Fonds Podiumkunsten en de vakbonden lanceerden naar aanleiding van de onderhandelingen ook deze opinie in De Standaard.
Beeld: Theater De Spiegel - Curiosa © Senne Van Loock