Tewerkstelling podiumkunsten doorgelicht

Steeds meer kunstenaars kiezen voor een zelfstandigenstatuut. Tegelijk stijgt het aandeel aan kunstenaars dat jaarlijks stopt nog sneller. Deze en andere opmerkelijke vaststellingen deed het Sociaal Fonds Podiumkunsten in zijn arbeidsmarktmonitor 2017, die afgelopen week verscheen. Daarin houdt het de vinger aan de pols van de belangrijkste tendensen in de Vlaamse podiumkunstensector (PC 304).

Het aantal werknemers in de sector zit in stijgende lijn, zowel als je de koppen telt, als wanneer je het totale aantal arbeidsprestaties omrekent naar voltijdse equivalenten (VTE’s). Zo werkten er in 2016 6.307 werknemers in de sector. Dat zijn er 185 meer dan een jaar voordien. Omgerekend naar VTE’s vertaalt zich dat in een stijging van 2.760 in 2015 naar 2.827,75 in 2016. Ook het aantal werkgevers steeg trouwens flink. In 2015 waren het er 454, in 2016 al 490. En die tendens zette zich in 2017 verder: toen bedroeg het aantal werkgevers in de sector 536. Daarmee rondden we voor het eerst de kaap van 500.

Meer mannen werken deeltijds

De verhouding tussen mannen en vrouwen blijft al enkele jaren min of meer gelijk, met zo’n 47% vrouwen en 53% procent mannen. Daarmee sluiten we aan bij het gemiddelde op de Vlaamse arbeidsmarkt. Met 36,8% werken in onze sector trouwens minder vrouwen deeltijds dan op Vlaams niveau (42,9%), ook al nam hun aantal met 4 procentpunt toe ten opzichte van 2015. Wel werken bijna 26% mannen deeltijds, dat is veel meer dan het Vlaamse gemiddelde van 10,1%.

Vergrijzing voelbaar

De podiumkunstensector blijft een jonge sector: met 42,92% werknemers onder de 35 jaar. Toch is de vergrijzing ook bij ons voelbaar: de groep 45-plussers neemt elk jaar toe en de groep onder de 35 neemt naar verhouding jaar na jaar af. Wel opvallend: die afname verloopt sneller dan elders op de Vlaamse arbeidsmarkt. Dat kan erop wijzen dat jongeren minder aangetrokken zijn tot de sector of minder kansen krijgen om er aan de slag te gaan, maar even goed dat medewerkers ook langer in de sector actief blijven.

Meer kunstenaars, meer zelfstandigen

Het Sociaal Fonds maakte ook enkele opvallende vaststellingen over kunstenaars. Hun aantal stijgt, van 2.932 in 2015 tot 3.042 in 2016.  Ze vertegenwoordigen, uitgedrukt in VTE, bijna 30% van het verrichte werk, tegenover iets meer dan 64% verricht door bedienden. De vele tijdelijke contracten die zo typisch zijn voor de sector – slechts 4 op de 10 medewerkers bij gesubsidieerde organisaties werkt met een contract van onbepaalde duur – gaan bij uitstek naar kunstenaars. Er is in 2016 wel een lichte verbetering ingezet: het aantal artiesten met een contract van onbepaalde duur steeg toen met 1%.

En steeds meer kunstenaars werken als zelfstandige. Ten opzichte van 2011 zijn er jaarlijks maar liefst 70% meer starters in hoofdberoep en 50% meer in bijberoep – dat is veel meer dan het Vlaamse gemiddelde. Het absolute totaal aantal aangesloten zelfstandige kunstenaars is in dezelfde periode zelfs meer dan verdubbeld. De roep van minister Gatz om meer ondernemerschap in de sector lijkt dus niet onbeantwoord te zijn gebleven. Maar heel duurzaam is dat zelfstandigenstatuut niet. Het aandeel kunstenaars dat stopt als zelfstandige stijgt namelijk nog sneller. Voor zelfstandigen in hoofdberoep is het aantal stoppers met 85% gestegen ten opzichte van 2011, in bijberoep is dat 89%.

Internationale aantrek

Artiesten zijn gemiddeld nog een stukje jonger dan het sectorale gemiddelde. Nog opvallend: het aandeel mannelijke artiesten ligt beduidend hoger dan het gemiddelde in de sector. Bij oudere leeftijdsgroepen is er zelfs sprake van tweederde mannelijke artiesten. Kunstenaars springen er in de statistieken ook uit door het opvallende aandeel internationale medewerkers. 32% van de artiesten is niet-Belgisch. Bij de niet-artistieke functies blijft het aandeel rond de 10%. Dat de kunstensector in trek is bij internationale artiesten blijkt ook uit de cijfers van de opleidingen. Voor muziek is 32% van de studenten niet-Belg, bij drama zijn het er 23,3%.

De volledige arbeidsmarktmonitor kan je downloaden op de website van het Sociaal Fonds Podiumkunsten.

Beeld: Un Sacré du Printemps - Daniel Linehan - Kaaitheater © Bart Grietens

Zie ook: