Naar goede gewoonte blikken we rond deze periode terug op het afgelopen jaar in ons jaarverslag. Voor 2023 pakken we het ietwat anders aan. We zetten het getal centraal en kijken naar het afgelopen jaar aan de hand van een paar opvallende cijfers.
Zo beantwoordden we in 2023 maar liefst 425 servicevragen, kenden we meer dan 800 deelnames aan infosessies en passeerden er 257 onderwerpen de revue in de nieuwsbrief. Ook de 133 beleidsaanbevelingen uit ons Memorandum Kunsten kunnen natuurlijk niet ontbreken.
Op een later tijdstip delen we ook de resultaten van het afgelopen boekjaar. Maar in tussentijd kijken we graag even achterom naar wat ons in 2023 het meeste bezighield.
‘Kunst is het antwoord op de vraag die je nog niet gesteld hebt.’
Met deze poëtische aanhef opent het Memorandum Kunsten, een document dat in 2023 een leidraad vormt in ons belangenbehartigend werk. Op basis van input van de oKo-leden formuleert oKo 133 beleidsaanbevelingen, verdeeld over de veertien belangrijkste onderwerpen binnen onze sector. Dit memorandum bezorgen we, via de post en digitaal, aan heel wat beleidsmakers en experten uit het kunstenveld.
Op 20 juni stellen we met trots het resultaat voor aan onze leden op de Algemene Vergadering in de Beursschouwburg. En daar blijft het niet bij. Meteen daarna gaan politici uit de partijen die in de commissie cultuur zetelen in debat over de thema’s die in dit memorandum aan bod komen.
Het kunstenbeleid op de voet volgen, voorstellen voor verbetering doen en onze leden hierover op ene heldere manier informeren: dat blijft één van de hoofddoelstellingen van oKo.
In 2023 gaan we rechtstreeks met beleidsmakers in gesprek. We hebben het onder meer over: het startbedrag van de werkingssubsidies, het budget en de procedure voor de structurele ronde voor publieksorganisaties vanuit het VAF, de implementatie van het nieuwe kunstendecreet, het dossier luchtkwaliteit, de energiepremie, de hervorming van de patrimoniumtaks, de cultuurprogramma’s van politieke partijen, de relatie tussen het Vlaamse en lokale cultuurbeleid, etc.
Ook via onder andere ons mandaat in de strategische adviesraad SARC, levert oKo het hele jaar door inzichten vanuit de sector. In 2023 ging het onder meer over subsidies van de nationale loterij, beleid rond grensoverschrijdend gedrag, het bovenlokaal cultuurdecreet, het erfgoeddecreet en natuurlijk het kunstendecreet.
Er is dit jaar één constante: we hebben steeds ons Memorandum stevig onder de arm geklemd.
Het geheel is meer dan de som der delen. In 2023 bestaat het oKo-netwerk uit 243 professionele kunstenorganisaties uit Vlaanderen en Brussel. Grote presentatieplekken, kleine gezelschappen en alles daar tussenin zijn samen verenigd onder de koepel van oKo.
De leden zijn verdeeld in elf werkgroepen, per discipline, die ook afgelopen jaar drie keer bij elkaar kwamen. Tijdens deze vergaderingen overleggen de afgevaardigden over toekomstige uitdagingen en hete hangijzers, waar ze in hun dagelijkse werking mee te maken krijgen.
Elf organisaties vervoegen oKo in 2023. Het gaat om One Trick Pony, WESP, Terra Nova Collective, Walter Werkt, Brussel Behoort Ons Toe, Outline, ECCE, Het Huist Hasselt, Doek vzw, Leven Five en Kunsthal Mechelen.
Zij zijn vanaf dit jaar, samen met alle andere leden, welkom op onze Algemene Vergadering. In 2023 vindt die twee keer plaats. We volgen aandachtig het debat over het cultuurbeleid in de Beursschouwburg in juni; in december mogen de oKo-leden zelf plaatsnemen aan tafel met beleidsmakers en experten op de Algemene Vergadering in het Concertgebouw van Brugge.
Wanneer de oKo-leden met een vraag zitten, over kunstenbeleid of een specifieke kwestie in het werkgeverschap van een kunstenorganisatie, kunnen ze hiervoor bij oKo terecht. Dit geeft het oKo-secretariaat goed zicht op welke uitdagingen het grootst zijn en waar de nood aan correcte informatie dus het meest acuut is.
In 2023 organiseren we rond de thema’s die het meest terugkomen in totaal 18 info- en werksessies, goed voor maar liefst 42 uur aan kennisdeling. In totaal volgen meer dan 800 deelnemers een infosessie van oKo mee in 2023. De meeste van deze sessies komen tot stand met middelen uit het VIA 3-akkoord die bedoeld zijn voor managementondersteuning.
In januari laten we RSZ-specialist Bruno De Pauw aan het woord voor een gedreven infosessie in samenwerking met Pearle*. Als gevolg van de Arbeidsdeal zijn een aantal aanpassingen van het arbeidsreglement noodzakelijk: een druk bijgewoonde infosessie hierover brengt duidelijkheid.
Wanneer in mei ‘23 blijkt dat de aangekondigde inflatiecorrectie wordt teruggedraaid, zetten we vrijwel onmiddellijk een Q&A op touw. De infosessies rond BTW, bedrijfsvoorheffing buitenlandse artiesten, het kunstwerkattest, onkostenvergoedingen en auteursrechten kunnen op grote belangstelling rekenen, maar dé infosessie van 2023 is de workshop draaitabellen door Peter Deuss, waarvoor 90 mensen registreerden.
Als je als oKo-lid met een vraag zit, kan je erop rekenen dat het oKo-secretariaat het meest correcte antwoord zal proberen vinden. Dat gebeurt op verschillende manieren. Doorheen de jaren verzamelen we informatie op onze kennisbank en op Juist is Juist, we organiseren infosessies en spreken met de leden op werkgroepen en vergaderingen.
Maar soms is de exacte informatie niet voor handen. In dat geval kunnen leden zich steeds richten tot de oKo-medewerkers met hun ‘servicevragen’. We registreren er 425 het afgelopen jaar. In veel gevallen gaan ze over uitzonderlijke situaties die met werkgeverschap te maken hebben. Vragen over contracten, lonen, arbeidsreglement en btw komen regelmatig aan bod. Deze vragen leiden vaak ook tot een aanvulling op de kennisbank of de ontwikkeling van een nieuwe tool.
De tweede grote groep servicevragen heeft te maken met subsidiëring. Er wordt vanuit de overheid niet steeds even duidelijk gecommuniceerd over aanvraagprocedures, het tijdig uitkeren van voorschotten, of het werkingsverslag. Daar kwam dit jaar ook nog de desindexering van de subsidies bij. Het is in deze gevallen niet zo dat oKo hier steeds een antwoord voor klaar heeft. Maar de vragen zijn wel vaak de aanleiding om in gesprek te gaan met het beleid en klaarheid te proberen vinden.
In 2023 lanceert oKo een gloednieuw ondersteuningsprogramma voor profielen in de kunstensector. Door in te zetten op kennisdeling, expertiseopbouw en ondersteuning van nieuw talent willen we iets doen aan de groeiende uitdaging om zakelijke profielen aan te werven en te behouden in onze sector.
De oproep is onmiddellijk een groot succes. De eerste collegagroepbijeenkomst vindt plaats bij Bronks, in Brussel, waar zo'n 75 zakelijke medewerkers van onze kunstenorganisaties elkaar leren kennen. Er vinden speeches en tafelgesprekken rond het centrale thema ‘workflows’.
Tegelijkertijd richt oKo een WhatsAppgroep op voor deze zakelijke profielen. Aanvankelijk uitsluitend bedoeld als een laagdrempelige manier om beginnersvragen i.v.m. zakelijk bestuur te kunnen stellen, maar de groep groeit snel uit tot een plaats waar meer dan honderd zakelijke leiders, van kersverse nieuwkomers tot ervaren rotten, elkaar helpen.
De collegagroep komt in 2023 nog een tweede keer samen, deze keer in Het Depot, in Leuven. De dag staat volledig in het teken van aanvullende financiering en het percentage eigen inkomsten, met presentaties en gesprekken over o.a. facturering, sponsoring, zaalverhuur,...
In december van dit jaar vindt ook de eerste editie van de nieuwe collegagroep Horeca plaats, in concertzaal De Casino in Sint-Niklaas. Om tegemoet te komen aan bijzondere noden kwamen in 2023 ook een aantal tijdelijke focusgroepen samen: o.a. over werken met beheersovereenkomsten, taxshelter en auteursvergoedingen.
Als werkgeversfederatie zet oKo mee de lijnen uit voor een sterke kunstensector, waarin een goede werkomgeving en correcte verloning essentieel zijn.
In 2023 is de hervorming van het kunstenaarsstatuut een van de grote werven die de aandacht van oKo vereist. Personen die artistiek, artistiek-technisch of artistiek-ondersteunend werk verrichten in de kunstensector worden voortaan kunstwerkers genoemd. Om aanspraak te maken op de voordeelregels, moet je vanaf 2024 over een kunstwerkattest beschikken, dat toegekend wordt door de vernieuwde kunstwerkcommissie. De aanvraag gebeurt via het nieuwe Working in the Arts platform. Onder deze hervorming veranderen ook de regels rond de KVR.
oKo volgt dit dossier al meerdere jaren op. Op verschillende momenten doen we voorstellen en geven we feedback op de geplande veranderingen. Hierbij werken we nauw samen met Cultuurloket. We organiseren samen de infosessie ‘Hervorming sociale zekerheid Kunstenaars’, en we ontwikkelen tools voor op Juist is Juist.
In het sociaal overleg sluiten we ook in 2023 een aantal cao’s af. De cao eindejaarspremie wordt verlengd: als voortzetting van eerdere VIA-overeenkomsten, stelt de Vlaamse overheid opnieuw middelen ter beschikking aan de kunstensector om een eindejaarspremie toe te kennen.
Iedereen die voor een gesubsidieerde organisatie werkt in PC 304 heeft recht op een eindejaarspremie, voor 2023 bedraagt de bruto eindejaarspremie minimaal 1.725 euro voor elke voltijds tewerkgestelde werknemer.
Op 15 maart wordt in het Paritair Comité 304 de cao 'Recht op Deconnectie' afgesloten op nationaal niveau, in het kader van de Arbeidsdeal. Deze overeenkomst bepaalt dat werknemers niet verplicht zijn om buiten de werkuren bereikbaar te zijn, er afspraken gemaakt worden rond het gebruik van digitale communicatiekanalen en de sensibilisering ervoor.
Ook de cao 'Werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT)' en de cao Landingsbaan worden dit jaar verlengd. Verder gebeurt er, ook in het kader van het VIA 3-akkoord, onderzoek en onderhandelingen over de minimumvergoedingen voor zelfstandigen in de gesubsidieerde kunstensector en starten we het ondersteuningstraject zakelijke profielen op.
Het oKo-bestuur gaat in 2023 zijn tweede jaar in met Steven Vandervelden als voorzitter. Hierin zijn de leden via de elf disciplinaire werkgroepen vertegenwoordigd. Zij nemen in naam van het volledige oKo-netwerk de beslissingen in verband met de interne werking van oKo en de positie die we innemen in beleidsdossiers.
In totaal komt het bestuur 8 keer samen in het Brusselse Muntpunt. De voornaamste taken van het bestuur bestaan erin om posities in te nemen en standpunten te bepalen over dossiers als de hervorming van het kunstenaarsstatuut, de btw-hervorming, het voorstel ter verbetering van de luchtkwaliteit en zaken die op de agenda van het sociaal overleg staan. Daarnaast spreken ze zich uit over de eventuele opname van nieuwe leden in het netwerk en over de invulling van de algemene vergaderingen.
In 2023 wijzigt de samenstelling van het bestuur lichtjes. Maken sinds dit jaar deel uit van deze kerngroep: Bram Coeman, Yesim Bektas, Stella Lohaus, Ruth Collier en Nathalie Scheltiens.
De wekelijkse ledennieuwsbrief blijft in 2023 een van de belangrijkste communicatiekanalen. Op deze manier houden we onze leden op de hoogte van beleidsbeslissingen, onze infosessies, nieuwe wetgeving en het meest relevante nieuws van onze partnerorganisaties. In totaal versturen we dit jaar 38 nieuwsbrieven, goed voor maar liefst 257 onderwerpen.
Om informatie te delen naar de leden is ook de website overlegkunsten.org essentieel. Veel artikels die in de nieuwsbrief aan bod komen, kunnen hier in hun totaliteit gelezen worden. De website is ook bedoeld om standpunten van de sector naar beleidsmakers te communiceren. In 2023 komen er om deze reden twee tijdelijke websites bij. Het memorandum kunsten krijgt een digitale tegenhanger, waarop onze beleidsaanbevelingen kunnen geraadpleegd worden. Hetzelfde geldt voor de website ‘Ruimte voor Cultuur’, die we samen met cult!, De Federatie en OCE ontwikkelen.
Op vlak van communicatie beheren we verder nog onze sociale media-accounts, zorgen we voor drukwerk in het kader van het memorandum en is er in 2023 extra aandacht voor de vormgeving van de informatiedragers tijdens de collegagroepen en Algemene Vergaderingen.
oKo doet op veel verschillende manieren aan belangenbehartiging en praktijkondersteuning voor de leden. Een daarvan is door onze aanwezigheid in verschillende commissies, vergaderingen en overlegorganen, die voor de kunstensector van groot belang zijn.
Zo heeft oKo een of meerdere zetels in: de Commissie Kunstenaars, Paritair Comité 304, Pearle*, Scwitch, het Sociaal Fonds Podiumkunsten, Sociare, de Sectorraad Kunsten en Erfgoed (SARC), UNIZO en het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). In totaal 27 mandaten, die ingevuld worden door leden van het oKo-secretariaat, het bestuur, of mensen die speciaal voor deze functies bij oKo betrokken zijn.
Daarnaast werken we nauw samen met nog heel wat andere partnerorganisaties. Met onze collega-belangenbehartigers De Federatie, cult!, OCE en VVBAD schreven we samen het memorandum Ruimte voor Cultuur. Voor een gezamenlijk memorandum voor de audiovisuele sector, gingen we samen aan de slag met de Unie der Regisseurs, de Scenaristengilde en VOFTP.
Met vakbonden ACV, ACOD en ACLVB en de Belgische Schouwspelvereniging (ABSV) werken we intensief mee aan de sociale dialoog voor onze sector.
We overleggen ook op semi-regelmatige basis met departement CJM, Kunstenpunt, Cultuurloket, de lokale kunstenoverleggen (AKO, BKO, GKO), VI.BE, Artiestencoalitie, Cemper, Circuscentrum, Mediarte, Museumoverleg, NICC, OP/TIL, State of the Arts (SOTA),...
Een terugblik op 2023 is niet compleet zonder het te hebben over Liesbeth Dejonghe. Deze zomer is de voormalig directeur en pionier van Overleg Kunstenorganisaties, na een jarenlange strijd tegen kanker, van ons heengegaan.
De weken na haar overlijden worden we overladen door een gigantische stroom aan steunbetuigingen, herinneringen, en liefdevolle berichtjes. Haar onuitputtelijke gedrevenheid, oneindige veerkracht en typerende gevoel voor humor worden overduidelijk hard gemist, door de volledige kunstensector.
We danken iedereen die in deze periode troost heeft geboden door verhalen en woorden over Liesbeth te delen. We zullen haar nooit vergeten.